အေမရိကန္ သမၼတ ေအဗရာဟင္ လင္ကြန္း၏ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းေသာ အခ်က္မ်ား

ဒီေဆာင္းပါးမွာ တင္ျပခ်င္တာကေတာ့ လင္ကြန္းရဲ့ လူသိနည္း ေသးတဲ့ တနည္းအားျဖင့္ သမိုင္းစာအုပ္ ေတြထဲမွာ သိပ္မပါတဲ့ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ အျဖစ္အပ်က္တခ်ိဳ႕ပါပဲ။ သမၼတဟာ ေငြဝယ္ကြၽန္ ဆိုတဲ့ အရင္းရွင္စႏွစ္ကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့တယ္။ဒါေၾကာင့္လည္း အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းသား အရင္းရွင္လူတစုရဲ့ လုပ္ၾကံတာကိုခံရျပီး သူ႕ရဲ့ သမၼတ သက္တမ္း တေလွ်ာက္မွာလည္း အခက္အခဲဆုံး ျဖစ္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲၾကီးကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း သူဟာ ဒါေတြကိုေကာင္းစြာ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့ တယ္။ လင္ကြန္းဟာ စိတ္သေဘာထား ႏူးညံ့တယ္။ သနားၾကင္နာ တတ္တယ္။ သည္းခံတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့လူညံ့ေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ တဖက္လူနဲ႕ ေျပာဆို ရာမွာ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕တယ္။ဒါေပမဲ့ မိမိရဲ့ခံယူခ်က္နဲ႕ အယူအဆေတြ ကိုေတာ့ တျပားသားမွ အေလွ်ာ့ မေပးဘူး။ အမွန္တရားနဲ႕ ပတ္သတ္လာလ်င္ အဆုံး အစြန္ထိ ျပီးေျမာက္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ တတ္သလို ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သတ္လ်င္လည္း တည္ၾကည္ ခိုင္ခံ့တဲ့ အယူအဆေတြရွိတယ္။ကိုယ္တိုင္ အတြက္လည္း ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႕ ပတ္သက္၍ တိက်ျပတ္သားတဲ့ စံသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ကဲ..သမၼတရဲ့ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းတဲ့ တခ်ိဳ႕ေသာ အခ်က္ေလးေတြကို ၾကည့္ရေအာင္ -

 ၁။လင္ကြန္းလုပ္ၾကံခံရျခင္းနဲ႕ သဘာဝလြန္ျဖစ္ရပ္။

လင္ကြန္းကို ၁၈၆၅ ခုႏွစ္ ဧျပီ ၁၄မွာ လုပ္ၾကံခံရတာပါ။ Ford's Theatre မွာ သရုပ္ေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့ John Wilkes Booth ရဲ့ လက္ခ်က္နဲ႕ ဦးေခါင္းမွာ ေသနတ္ဒါဏ္ရာရျပီး ေသဆုံးခဲ့တာပါ။ သူလုပ္ၾကံမခံရခင္ တစ္ပတ္ေလာက္ အလိုမွာ လင္ကြန္းက အိမ္မက္တခုကို မက္ခဲ့တယ္။ အိမ္မက္ထဲမွာ အိမ္ျဖဴ ေတာ္မွာ ရွိတဲ့ စစ္သားေလး တစ္ေယာက္ဟာ အေခါင္းတခုနားမွာ ငိုေႂကြး ေနတာကိုေတြ႕ရသတဲ့။သူလည္း အဲဒီစစ္သားေလး အနားကိုသြားျပီး ဘာေၾကာင့္လဲေမးေတာ့ အဲဒီ စစ္သားေလးက သမၼတၾကီးေသဆုံးသြားလို႕ ငိုေနရေၾကာင္းေျပာတယ္။ ဒါနဲ႕ သူလည္း အေခါင္းထဲကိုလည္း ၾကည့္လိုက္ေရာ အေလာင္းရဲ့ မ်က္ႏွာဟာသူ ရဲ့မ်က္ႏွာပဲ ျဖစ္ေနသတဲ့။ ဒါကေတာ့ သဘာဝလြန္ျဖစ္ရပ္လို႕ပဲ ေျပာရလိမ့္ မယ္။

၂။ စိတ္ဓာတ္ၾကဆင္းမႈေတြနဲ႕ ရုန္းကန္ခဲ့သူ လင္ကြန္း

လင္ကြန္းကို အမ်ားစုက ရယ္စရာေတြ ေျပာတတ္သူ၊ ပံုတိုပတ္စေတြ ေျပာျပီး သူတပါးကို ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ လုပ္တက္ သူအျဖစ္ပဲသိၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လင္ကြန္းဟာ စိတ္ဓာတ္က်မႈ (deep depression) ကိုျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံစားရေလ့ရွိသူ ျဖစ္ပါတယ္။လင္ကြန္းဟာ တခ်ိဳ႕ေသာ ေဟာေျပာပြဲေတြမွာ ခံစားခ်က္ ျပင္းထန္တဲ့ကဗ်ာေတြ ဆိုျပတတ္သလို ကိုယ့္ကိုယ္ကိုသတ္ေသတဲ့ အေၾကာင္းေတြလည္း မၾကာခဏ ေျပာျပေလ့ ရွိတတ္တယ္။ လင္ကြန္းရဲ့ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ William Herdo ကလည္း "လင္ကြန္းဟာ လူမွန္းသိတတ္စ အရြယ္ ကတည္းက စိတ္ဓာတ္ က်ဆင္းမႈေတြ ခံစားရေလ့ရွိသူျဖစ္တယ္ ” လို႕ေျပာျပဖူးပါတယ္။ကဲဒါေၾကာင့္သူငယ္ခ်င္းတို႕လည္း စိတ္ဓာတ္ က်စရာေတြ ခံစားလာရရင္ သမၼတ လင္ကြန္းေတာင္ စိတ္ဓာတ္က်တတ္ ေသးတာပဲလို႕သာေျဖယူႏွစ္သိမ့္ေပေတာ့။

၃။ တိရ စၦာန္ခ်စ္တတ္သူ လင္ကြန္း

လင္ကြန္းဟာ ေထာင္ေထာင္ေမာင္းေမာင္း သန္သန္မာမာနဲ႕ နဗန္း သမားလို ခႏၶာကိုယ္မ်ိဳး ပိုင္ဆိုင္ေပမဲ့ သူဟာ တိရစၦန္ ေတြကိုခ်စ္တတ္သူပါ။

ငါးမွ်ားတာတို႕ အမဲျပစ္ထြက္တာတို႕လဲ မႏွစ္သက္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ့ အိမ္ျဖဴေတာ္မွာ ေခြးေတြ ေၾကာင္ေတြ ျမင္းေတြ ကိုသာ ေမြးထား႐ံုတင္ မကပဲ ၾကက္ဆင္ ေတြပါ ေမြးထားေလ့ရွိတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။

၄။အရပ္အရွည္ဆုံး အေမရိကန္သမၼတ လင္ကြန္း

အရပ္ ၆ေပ၄လက္မရွိတဲ့ လင္ကြန္းဟာ အေမရိကန္ သမၼတ ေတြထဲမွာ အရပ္အရွည္ ဆုံးပါ။ စတိုဗီပိုက္ အုပ္ထုပ္ရွည္မ်ိဳး ေဆာင္းေလ့ ရွိတဲ့ လင္ကြန္းဟာ အမ်ားၾကားထဲမွာ အျမဲထိုးထိုး ေထာင္ေထာင္ ္ျဖစ္ေန တတ္ပါတယ္။ ဦးထုပ္ရွည္မပါ နဲ႕ေတာင္ လူအုပ္ထဲမွာ သူမ်ားထက္ ေခါင္း တစ္လုံးပိုရွည္ေနတဲ့ လင္ကြန္းကို ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။

၅။သူေသကိုယ္ေသဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္တဲ့လင္ကြန္း

သူေသကိုယ္ေသ ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ တယ္ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ မိုက္႐ူးရဲ ဆန္တဲ့ ကိစၥတခုပါ။ ဒါမ်ိဳးကို လင္ကြန္းဟာ လူငယ္ဘဝမွာ က်ဴးလြန္ခဲ့ဖူး ပါတယ္။

၁၈၄၂ ဝန္းက်င္မွာလင္ကြန္းဟာ စာနယ္ဇင္းသမားအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခ်ိန္မွာသူဟာ ဂ်ိမ္းရွီးလ္ဆိုသူ ဒီမိုကရက္ သမားတေယာက္ရဲ့ စာေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီးျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဝဖန္ ရွုပ္ခ်ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ေရးခဲ့တယ္။

ကံမေကာင္းစြာနဲ႕ပဲ အဲဒီ ေဆာင္းပါးက ဟိုးေလးတေက်ာ္ေက်ာ္ျဖစ္သြားျပီးဂ်ိမ္းဟာ သူ႕ရဲ့ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥေတြပါေစာ္ကားခံရ သလို ျဖစ္တာေၾကာင့္ မေက်မနပ္ျဖစ္ျပီး လင္ကြန္းကို ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ ဖို႕စိန္ေခၚပါ ေတာ့တယ္။

သူတို႕ရာစုပိုင္းက လူေတြကဒီလိုပဲ မေက်နပ္ရင္ လူလယ္ေခါင္မွာ ဓားခ်င္း ယွဥ္ခုတ္ ေလ့ရွိတယ္။ လင္ကြန္းကလည္း ဒီလို ဓားခ်င္းယွဥ္ခုတ္ တာဟာအဓိပါၸယ္ မရွိတဲ့လုပ္ရပ္မွန္းသိေပမဲ့ စိန္ေခၚခံရမွ ေနာက္ဆုတ္ရင္သတိၱ ေၾကာင္တယ္လို႕ ေျပာခံရမွာ စိုးတာေၾကာင့္ လက္ခံလိုက္တယ္။

မစ္စၥပီျမစ္ေဘးက Blood Island မွာပါ။ ကြင္းျပင္ေရွ႕ႏွစ္ဦး ထိတ္တိုက္ ေတြ႕ခ်ိန္မွာေတာ့ လင္ကြန္းလည္း အေတာ္ေလးကို ေၾကာက္ေနခဲ့တယ္။ဒါေပမဲ့ ကံေကာင္းစြာနဲ႕ ႏွစ္ဦးဖက္က လူေတြ ဝိုင္းဝန္းေျဖာင္းျဖ တာေၾကာင့္ ရန္ပြဲကျပီးဆုံးပါတယ္။

လင္ကြန္းလည္း အဲဒီအခ်ိန္ကစျပီးအေတာ္ေလး ေနာင္တရသြားတယ္။ေနာက္ပိုင္း လင္ကြန္းသမၼတျဖစ္ျပီး ခ်ိန္မွာလည္း ဂ်ိမ္းဟာ လင္ကြန္းရဲ့ အမႈထမ္းျဖစ္လာခဲ့ျပီး သူဟာ အေမရိကန္ျပည္တြင္း စစ္ပြဲအတြင္းမွာလည္း အရာရွိအျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ခ်ိဳ႕ေသာ ရန္သူေတြဟာ တစ္ခ်ိန္မွာ မိတ္ေဆြျဖစ္လာႏိုင္ဆိုတာ ဒါပါပဲ။ဒီေနရာမွာ လင္ကြန္းရဲ့ရန္သူကို မိတ္ေဆြလုပ္ရဲတဲ့ သတိၱနဲ႔ မိတ္ေဆြျဖစ္သြား တဲ့ အထိ ျပဳႏိုင္တဲ့အစြမ္းကို ေတြ႕ရမွာပါ။

၆။နဗန္းသမား တျဖစ္လဲ လင္ကြန္း

လင္ကြန္းဟာ လူငယ္ဘဝမွာ နဗန္းသမားလည္းျဖစ္ခဲ့ဖူးသလို အေလး လည္း မခဲ့ဖူးတယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က လင္ကြန္းဟာ တိုက္ခိုက္ သတ္ပုတ္ရတာ ဝါသနာထုံတယ္။ တခ်ိန္မွာ သူေနတဲ့ ကိုးလ္စ္ ကန္ထရီ ျမိဳ႕ေလးက နာမည္ၾကီး လူမိုက္ ဒန္နီရယ္ နစ္မင္းဆိုသူကို အႏိုင္ထိုးခဲ့ ႏိုင္တာေၾကာင့္ လူမိုက္အျဖစ္လည္း နာမည္ၾကီး ခဲ့ပါေသးတယ္။

မၾကာခင္မွာပဲ သူတို႕ျမိဳ႕က နာမည္ၾကီးနဗန္းသမား ဂ်က္အမ္စေရာင္း ကလည္း လင္ကြန္းကို စိန္ေခၚ ခဲ့ျပီး ဒီပြဲမွာလည္း လင္ကြန္းက မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ဂ်က္အမ္ စေရာင္းကို အလဲထိုးလိုက္ ႏိုင္တာေၾကာင့္ အႏိုင္ရခဲ့ပါေသးတယ္။

၇။ မုတ္ဆိတ္အရွည္ထားတဲ့ အေမရိကန္သမၼတ

လင္ကြန္းဟာ အေမရိကန္သမၼတေတြထဲမွာ ပထမဆုံး မုတ္ဆိတ္ အရွည္ ထားခဲ့တဲ့ သမၼတျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ၁၈၆၀ သူ႕ရဲ့ေရြးေကာက္ ပြဲမွာ အႏိုင္ရျပီး ကတည္းက စလို႔ မုတ္ဆိတ္အရွည္ ထားတဲ့ အက်င့္ကို စခဲ့တာပါ။ ဒီလို မုတ္ဆိတ္ အရွည္ ထားတာေၾကာင့္ သူ႕ရဲ့ ၾကမ္းတမ္းပံုေပါက္ တဲ့မ်က္ႏွာ ဟာပိုျပီး ၾကည့္ေကာင္းလာတယ္ လိုလည္းဆိုၾက ပါေသးတယ္။

၈။ တီထြင္တာဝါသနာပါတဲ့ လင္ကြန္း

-လင္ကြန္းဟာ စက္ပစၥည္းကိရိယာေတြကို ျဖဳတ္ၾကည့္ တပ္ၾကည့္ရတာစိတ္ဝင္စားသလို သူကိုယ္တိုင္လည္း တီထြင္ရတာဝါသနာပါပါတယ္။သူဟာ ၁၈၄၉မွာ Vessel ေရေၾကာင္း အခ်က္ျပကိရိယာ “A Device for Buoying Vessels Over Shoals” ကိုတီထြင္ခဲ့ျပီး မူပိုင္ခြင့္လည္း ရရွိခဲ့ပါ တယ္။ အေမရိကန္ သမၼတေတြထဲမွာ တဦးတည္းေသာ မူပိုင္ခြင့္ရရွိသူ ျဖစ္ပါတယ္။

၉။ ယုံၾကည္ခ်က္ျပင္းထန္ေပမဲ့ ဘုရားေက်ာင္းတတ္ေလ့မရွိတဲ့ လင္ကြန္း

လင္ကြန္းဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ျဖစ္တယ္။ သူဟာဘာသာ တရားမွာ သက္ဝင္ယံုၾကည္ေပမဲ့ အစြန္းေရာက္ တာလည္း မျဖစ္သလို ဘယ္ဂိုဏ္းခြဲ ေတြမွာမလည္းပါဝင္ျခင္းမရွိပါဘူး။ ျပီးေတာ့ ဘုရားေက်ာင္းလည္း မည္သည့္ အခါမွ တက္ေလ့မရွိပါဘူးတဲ့။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ေတာင္နဲ႕ ေျမာက္ၾကားမွာ

ျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲ အတြင္းမွာ လင္ကြန္းဟာ "ဘုရားသခင္ထံမွ တရားမွ်တျခင္း ေပးဖို႕နဲ႕ သူကိုယ္တိုင္လည္း ဘုရားသခင္နဲ႔ အတူ တရားမွ်တ ျခင္းဖက္မွာ ရပ္တည္ခြင့္ရဖို႕" ဆုေတာင္းခဲ့ပါတယ္။

၁၀။ သမၼတလင္ကြန္းနဲ႕ ငယ္ခ်စ္

လင္ကြန္းဟာ သူ႕ရဲ့ဇနီး ေမရီေတာ့ဒ္နဲ႔ လက္မထက္ခင္မွာ အန္႐ူဒ္လစ္ ဆိုတဲ့ မိန္းခေလးနဲ႕ ခ်စ္ကြၽမ္းဝင္ခဲ့ ပါေသးတယ္။ သူတို႕ဟာ ၁၈၃၃ ခုႏွစ္ ကတည္းက သိကြၽမ္းခဲ့တယ္။ အဲဒီ မတိုင္ခင္မွာ အန္႐ူဒ္ဟာ ကုန္သည္ တစ္ဦးနဲ႕ လက္ထက္ခဲ့ျပီး မၾကာခင္မွာပဲ လမ္းခြဲကာ လင္ကြန္းနဲ႕ ခ်စ္ၾကိဳက္ခဲ့ တယ္။

သူတို႕ႏွစ္ဦးဟာ လက္ထက္ဖို႕ အထိ ရည္စူးခဲ့ၾကေပမဲ့ ကံမေကာင္း စြာနဲ႕ အန္႐ူဒ္ဟာ ဖ်ားနာျပီး ေသဆုံးခဲ့တာေၾကာင့္ လင္ကြန္းလည္း အၾကီးအက်ယ္ စိတ္ထိ ခိုက္ခဲ့ရတယ္။

လင္ကြန္းဟာ အဲဒီအခ်ိန္ ေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ စိတ္ထိခိုက္ခဲ့သလဲ ဆိုရင္ စိတ္နဲ႕ကိုယ္ေတာင္ မကပ္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေန႕စဥ္ မစ္စၥပီျမစ္ေဘးက သစ္ေတာ ေတြထဲမွာ တစ္ကိုယ္တည္း လမ္းေလွ်ာက္တာမ်ိဳးေတြ လုပ္ခဲ့ တယ္။ တခ်ိဳကေတာ့ လင္ကြန္းရဲ့ စိတ္ဓာတ္က်တတ္မႈေတြက အန္႐ူဒ္ ေသဆုံးျပီးမွ ပိုဆိုးရြားလာတယ္ လို႕ဆိုၾကတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ၁၈၄၂ မွာ လင္ကြန္းဟာ ေမရီေတာ့ဒ္နဲ႕ လက္ထပ္တယ္။ လင္ကြန္းနဲ႕ သူထက္အသက္ ၁၀ ႏွစ္ငယ္တဲ့ ေမရီေတာ့ဒ္တို႕ရဲ့ အိမ္ေထာင္ေရးဟာ သာယာလွတယ္ ေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ လူသိမ်ားခဲ့ရတဲ့ သမၼတနဲ႕ သူ႕ဇနီး တို႕ရဲ့ အိမ္တြင္း အခ်င္းမ်ားတဲ့ ျပသနာ တခုလည္းရွိပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ သမၼတ လင္ကြန္းဟာ ဧည့္သည္မ်ားနဲ႕ရွိစဥ္ သမၼတကေတာ္ ေမရီေတာ့ဒ္က

သမၼတမ်က္ႏွာကို ေကာ္ဖီပူနဲ႕ လွမ္းပက္ခဲ့တယ္ ဆိုတာပါပဲ။

ဒါတင္မကေသး ေမရီေတာ့ဒ္ဟာ လင္ကြန္းကို အာလူးေတြနဲ႕ ပစ္ေပါက္ တာမ်ိဳး ရွိခဲ့သလို မ်က္ႏွာကို ႐ိုက္ႏွက္တာမ်ိဳး ေတြလည္း လုပ္တတ္ ပါတယ္။ မည္သို႕ပင္ျဖစ္ပေစ သမၼတလင္ကြန္း လုပ္ၾကံခံ ရျပီးေနာက္ ေမရီေတာ့ဒ္ဟာ

သမၼတရဲ့ စာပန အခမ္းအနားကို လိုက္ပါ ပို႕ေဆာင္ျခင္းေတာ့ မရွိခဲ့ပါဘူး။ကဲ ဒါေၾကာင့္ သူငယ္ခ်င္းတို႕ေရ ေလာကၾကီးမွာ ဆုံးရွုံးမႈေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲ ၾကီးမားပါေစ အခက္အခဲေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲ မ်ားျပားပါေစ ကိုယ္သြားရမည့္ ခရီးကို သည္းခံျခင္းေတြနဲ႔ အတူ ဆုံးေအာင္သြားႏိုင္ဖို႔ ၾကိဳးစားႏိုင္ရမယ္။

မိမိကိုယ္တိုင္ အတြက္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္ရမွာျဖစ္သလို အမ်ားအက်ိဳး ကိုလည္း သယ္ပိုးႏိုင္ရမယ္။ ေလာကၾကီးထဲမွာ ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြပဲ ၾကံ့ၾကံ့ ခံႏိုင္မွာျဖစ္သလို ဒီလိုလူမ်ိဳးေတြပဲ ေအာင္ျမင္မႈရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Mya Mon