စိတ္ဖိစီးမွဳရဲ႕ လကၡဏာရပ္မ်ား

  ၁။ အျပဳအမူ ေႏွးလြန္းျခင္း (သို႔) သြက္လြန္းျခင္း (Hyper activity)
  ၂။ ေဒါသထြက္လြယ္၊ စိတ္ဆိုးလြယ္ျခင္း။
  ၃။ စိုရိမ္းလြန္ကဲ၊ ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ျခင္း။ ဆူညံသံ၊  ရုတ္တရက္ ေျပးလႊားေအာ္ဟစ္ျခင္း၊ အေသးအမႊား ကိစၥမ်ားကိုပင္ သည္းမခံႏိုင္ျခင္း။  စိုးရိမ္ျခင္းဟာ ေသြးလွည့္ပတ္မွဳ၊ ႏွလံုး၊ အႀကိတ္မ်ား၊  အာရံုေၾကာမ်ား ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၵာကုိ  အဆိပ္အေတာက္မ်ား ျဖန္႔က်က္ေစတယ္။  အႀကိတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေစတယ္။ ေသြးႃပြန္ေၾကာမ်ား ေတာင္႔မာေစၿပီး၊   ႏွလံုးအားနည္းေစတယ္။ လူကို အျမန္ အိုစာလာေစပါတယ္။ 
  ၄။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္ျခင္း/ က်ျခင္း။
  ၅။ စားခ်င္စိတ္ အာသီသ ပ်က္ျခင္း/ အစား လြန္ကဲျခင္း။
  ၆။ ရွင္းျပ၍ မရေသာ ကိုယ္ခႏၶာ ေဝဒနာမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္ျခင္း။
-          ေခါင္းကိုက္၊ ဗိုက္နာ၊ ေက်ာနာ၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္ျခင္း/ မူမမွန္ျခင္း။မူးေဝျခင္း၊ ဓမၼတာ ခက္ခဲျခင္း။
၇။ အိပ္စက္မွဳ ပံုမွန္မျဖစ္ျခင္း။
-          အိပ္မရ၊ အိပ္မက္အလြန္မက္ျခင္း၊ အိပ္မက္ဆိုး၊ အိပ္စက္မွဳ မူမမွန္မွဳ မ်ိဳးစံု။
  ၈။ သာမန္ အေပ်ာ္အပါးႏွင္႔ သြားလာလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားကိုပင္ စိတ္မဝင္းစားေတာ႔ျခင္း။
  ၉။ ေျမာ္လင္႔ခ်က္မဲ႔လာ၊ စိတ္ပ်က္ အားငယ္ ငိုခ်င္လာျခင္း။
  ၁၀။ ကာမဂုဏ္ စိတ္မဝင္စားျခင္း။
  ၁၁။ အာရံုစူးစိုက္မရျခင္း၊ ေမ႔တတ္လာျခင္း။ ဆုေတာင္း၊က်မ္းစာဖတ္ဖို႔ပင္  အာရုံမစိုက္ႏိုင္ျခင္း။
  ၁၂။ တန္ဖိုးမဲ႔သလို ခံစားရၿပီး၊ ကိုယ္႔အျပစ္၊ကိုယ္႔အားနည္းမွဳမ်ားကိုသာ  အၿမဲေတြးေနတတ္ျခင္း။
  ၁၃။ ဘုရားသခင္ႏွင္႔ ေဝးေနသလို ခံစားရျခင္း။
                                        
လက္ေတြ႕က်င္႔သံုးရန္ Practical pointer
 
၁။ ျငင္းတတ္ဖို႔ သင္ယူေလ႔က်င္႔ပါ။ Learn to say "No". တခုခုလုပ္ဖို႔ ေတာင္းဆိုလာရင္ ျပန္မေျဖခင္ အရင္စဥ္းစားပါ။ ဘုရားအလိုေတာ္လား။ သူတပါး စိတ္ေၾကနပ္ေအာင္ လိုက္ေလ်ာေနတာလား။
  ၂။ ကိုယ္စား ခိုင္းလိုက္ပါ။ Practice delegating. အရာရာကို ကိုယ္လုပ္မွ ၿပီးတယ္လို႔ မထင္ပါနဲ႔။
  ၃။ စံုလင္ဖို႔ မႀကိဳးစားပါနဲ႔။ - Stop striving for perfection. တခ်ိဳ႕အလုပ္ေတြက အရမ္းႀကိဳးစားဖို႔ မတန္ဘူး။ ကိုယ္က လူပဲ။
  ၄။ တခ်ိဳ႕ ေျမာ္လင္႔ခ်က္ေတြကို ေလွ်ာ႔ခ်ပါ။ Reduce your expectations of others.
တျခားသူေတြကို အားမရ ျဖစ္မေနပါနဲ႔။ ကိုယ္က ဘုရားမဟုတ္ဘူး။ ဘုရားသခင္ရဲ႕ လက္ေထာက္လည္း မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔လည္း လူေတြပါ။ မစံုလင္ဘူး။ ခြင္႔လႊတ္ နားလည္ေပးဖို႔ လိုပါတယ္။
  ၅။ က်န္းမာေရးကို ဂရုစိုက္ပါ။ Take care of your health. အစားအေသာက္ ဂရုစိုက္ပါ။ ေလ႔က်င္႔ခန္း ေန႔တိုင္းလုပ္ပါ။ (လမ္းေလွ်ာက္တာဟာ ကိုယ္ေရာ၊ စိတ္ပါ က်န္းမာေစပါတယ္။) လိုအပ္ရင္ ဆရာဝန္ထံ ျပသပါ။ လူႀကီးေတြဟာ တေန႔ အိပ္ခ်ိန္ ဂနာရီ မွ ၉နာရီ အထိ ရွိသင္႔ပါတယ္။
  ၆။ တပတ္မွာ တရက္ေတာ႔ ဥပုဒ္ေန႔လိုပဲ နားလိုက္ပါ။  တေန႔တည္းမွာပဲ နည္းနည္း နည္းနည္း အခ်ိန္ယူ နားတတ္ပါေစ။ က်မ္းစာဖတ္၊ အသီးေဖ်ာ္ရည္ေသာက္၊ သီခ်င္းတပိုဒ္ေလာက္ ညည္းၾကည့္ပါ။ ၾကည္ႏူးစရာ ပံုျပင္၊ ျဖစ္ရပ္မွန္ ဇာတ္လမ္းကေလးေတြ ဖတ္ပါ။ ခဏလည္စရာ ေနရာတခုကို ရွာပါ။ ပန္းပင္စိုက္ပါ။ ခိုးအိပ္တတ္ပါေစ။ နာမည္ႀကီး က်မ္းစာဆရာ Dr. Warren W. Wiersbe က "တခါတေလ ကိုယ္အလုပ္ႏိုင္ဆံုး ဘုရားတရားအလုပ္ Spiritual work ဟာ တေရး အိပ္ျခင္းျဖစ္ေနတတ္တယ္" လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကိုယ္တေရး အိပ္လို႔ ကမၻာႀကီး ပ်က္းစီးမသြားပါဘူး။ ဘုရားသခင္ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးေနဆဲပါ။
  ၇။ စိုးရိမ္ျခင္းရွိသမွ်ကို ဘုရားသခင္ထံ အပ္ႏွံပါ။ သခင္ေယရွဳက "ဝန္ေလး၍ ပင္ပန္းေသာသူအေပါင္းတို႔ ငါ႔ထံသို႔လာၾကေလာ႔။ ငါသည္ ခ်မ္းသာေပးမည္။ ငါ႔ထမ္းပိုးကို တင္၍ထမ္းၾကေလာ႔။ ငါ႔ထံ၌ နည္းခံၾကေလာ႔။ ငါသည္ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႕ႏွိမ္႔ခ်ေသာ သေဘာရွိ၏။ သင္တို႔ စိတ္ႏွလံုးသည္ သက္သာျခင္းကို ရလိမ္႔မည္။" မႆဲ ၁၁း ၂၈- ၃၀။

စိတ္ဖိစီးမွဳဟာ ႏွလံုးေရာဂါၿပီးရင္ ကမၻာမွာ ဒုတိယအျဖစ္ အမ်ားဆံုးေရာဂါပါ။ က်မ္းစာထဲက လူေကာင္းေတြလည္း စိတ္ဖိစီးမွဳ ခံစားခဲ႔ၾကရပါတယ္။ ဥပမာ- ဒါဝိဒ္မင္း။ အမ်ိဳးသားေတြထက္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ၆ ဆ ပိုေတြ႕ရပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းလိုလို အေပ်ာ႔စား စိတ္ဖိစီးမွဳ(Mild depression) ႀကံဳရတတ္ပါတယ္။ သားသည္အေမေတြမွာေတာ႔ Baby Blues ဆိုတဲ႔ ေသြးႏုသားႏု ေသြးေလ ေခ်ာက္ျခားတာ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဒါက မၾကာခင္ ျပန္ေပ်ာက္တတ္ပါတယ္။ 

ဆာလံက်မ္းကိုဖတ္ရွဳျခင္းဟာ ဘုရားသဘာဝ၊ ဘုရားသေဘာ၊ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္၊ ဘုရားသစၥာ၊ ဘုရားေမတၱာ၊ ဘုရားရဲ႕ အတူရွိေနျခင္းေတြကို နားလည္လာေစပါတယ္။ "အို- ငါ႔ဝိညာဥ္၊ သင္သည္ အဘယ္႔ေၾကာင္႔ ၫိွဳးငယ္သနည္း။ ငါ႔အထဲမွာ အဘယ္႔ေၾကာင္႔ မၿငိမ္မဝပ္ရွိသနည္း။ ဘုရားသခင္ကို ေျမာ္လင္႔လွ်က္ေနေလာ႔။ ငါ႔ကို ကယ္တင္ေတာ္မူေသာအရွင္၊ ငါကိုးကြယ္ေသာ ဘုရားသခင္၏ ေက်းဇူးေတာ္ကို ငါ ခ်ီးမႊမ္းေထာပနာ ျပဳရေလအံ႔သတည္း။" ဆာလံ ၄၂း ၁၁။  - - - - who is the HEALTH of my Countenance and my God.  ("ငါ႔ ရုပ္ရည္ကို က်န္းမာေစတဲ႔ ဘုရားသခင္" လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။)